Солтүстік Америка менопауза қоғамының журналында жарияланған зерттеу көрсеткендей:  организмдегі эстроген деңгейінің төмендеуімен байланысты кейбір белгілер неқұрлым айқын болса, мидің жасқа байланысты өзгеруі соғұрлым жоғары болады. 

Зерттеуге 400-ден астам әйел қатысты – ғалымдар қатысушыларда менопаузаның әр түрлі белгілерінің болуы мен олардың ауырлығын талдады, сондай-ақ олардың когнитивті қабілеттерін бағалады: есте сақтау, назар аудару, зейінді шоғырландыру, визуалды-кеңістікті бағдарлау.

Нью-Йорк университетінің Медицина мектебінің доценті Маргарет Нахтигал: «Когнитивті бұзылулар есте сақтаудың, дұрыс сөзді таба алмау, ұмытшақтық ретінде көрінуі мүмкін», - дейді. Көп жағдайда, әйелдер бұл белгілерді менопаузаның бір бөлігі ретінде қабылдамайды.

Когнитивті мәселелер баяу дамуы мүмкін болғандықтан, әйелдер оларды эстроген тапшылығымен байланыстыра алмайды.

Зерттеушілер әйелдердің когнитивті қабілеттері менопаузаның кейбір белгілерінің ауырлығына, әсіресе депрессия мен жыныстық дисфункцияға (қынаптың құрғауы мен қышуы, жыныстық белсенділіктің төмендеуі) сезімтал болады деген қорытындыға келді.

– Бізде көптеген органдарда, соның ішінде мида экстрогендік рецепторлар бар, сондықтан менопауза белгілері әр түрлі өтуі мүмкін, - дейді Маргарет Нахтигал. Таңқаларлық жағдай емес, менопаузаның белгілері айқын және ауыр симптомдары бар адамның когнитивті функциясы төмен болады.

Осылайша, эстроген тапшылығына байланысты белгілерді жоя алатын немесе азайтатын дәрілер бір уақытта миді қорғайды және когнитивті бұзылыстың дамуына жол бермейді. Бұл жағдайда фитоэстрогендер – әйел жыныстық гормондарының табиғи аналогтары көмектесе алады.

Фитоэстрогендердің рөлі мен әлеуеті Джордж Вашингтон Университетінің ғалымдары жүргізген зерттеуде көрсетілді. Фитоэстрогендерге бай өсімдік негізіндегі диета менопауза белгілерінің ауырлығын төмендететіні көрсетілген. Фитоэстроген көзі болып табылатын бір шыны соя бұршағын үш ай бойы күнделікті тұтыну қатысушылардың 59%-ы орташа және қатты сезілетін белгілерінен құтылды, ал белгілердің жиілігі мен ауырлығы 84%-ға төмендеді.

«Табиғи тепе-теңдік» - гормоналды күйді қолдауға арналған кремді қолдану менопауза белгілерінің ауырлығын төмендетуге көмектеседі. Оның құрамына диосцин, диосгенин және тигогенин сияқты сапониндердің стероидты гликозидтері (формуланың 25%) кіреді.

Диосгенин организмде бірқатар гормондарды, прогестерон – стероидты жыныстық гормонды синтездеу үшін қолданылады. Зерттеулер көрсеткендей, прогестерон менопауза белгілерін эстрогендерден кем емес тиімді жеңе алады. Диосгенин белсенділікті арттырады немесе өзінің жыныстық гормондарының – эстроген мен прогестеронның түзілуіне жауап беретін гендерді "қосады".

Гормондардың екеуі де - эстроген және прогестерон - жүйелі әсер етеді, яғни олар көптеген органдар мен жүйелердің жұмысына, соның ішінде рецепторлық аппаратты белсендіру арқылы әсер етеді. Эстроген рецепторлары көптеген тіндерде кездеседі, сондықтан оның деңгейін қалыпқа келтіру менопауза белгілерінің көпшілігін жеңуге мүмкіндік береді:

●     толқындардың жиілігі мен қарқындылығын азайту,

●     остеопороздың дамуын бәсеңдетеді немесе алдын алады,

●     метаболикалық процестерді қалыпқа келтіріу - семіздік пен қант диабеті қаупін азайту,

●     қынаптағы құрғақтық пен қышудан құтылу

●     либидоны жоғарылату,

●     атеросклероз қаупін азайту, қан тамырларының және жүрек қызметін жақсарту,

●     остеопороздың дамуын болдырмайды, сүйек беріктігін арттырады,

●     көңіл-күйді жақсарту, депрессия мен алаңдаушылықты жеңу,

●     зейінді арттыру, есте сақтау қабілетін жақсарту.

Эстроген мен прогестерон тепе-теңдігін сақтау нейроиммуноэндокриндік гомеостазды реттеуде бірдей маңызды рөл атқарады.

Прогестеронның жүйелік (жалпы) әсері де көп қырлы және әйелдің жағдайын қалыпқа келтіруге әкеледі. Ең маңыздылары:

●     денеден артық сұйықтықты кетіру (ісінумен күресу),

●     зат алмасу процестерінің энергия тұтынуға қарай жылжуы (салмақ жоғалту),

●     сүйек тығыздығының жоғарылауы,

●     қан тамырларының кеңеюі (қысымның төмендеуі),

●     ауыруды басатын және тыныштандыратын әсері,

●     көру жадының жақсаруы.

«Табиғи тепе-теңдік» кремі теріге жергілікті әсер етеді, оны тегіс және серпімді етеді, әжімдердің пайда болуын болдырмайды және бұрыннан барларды тегістеуге көмектеседі, қартаю процесін баяулатады.

 «Табиғи тепе-теңдік» кремін қолдану әдісі

●     Сақталған етеккір циклімен циклдің 13-ші күнінен бастап қолданыңыз. Түтіктен 1 см кремді сығып алып, бір жердің терісіне жағыңыз - іштің, жамбастың, кеуденің, бөкселердің. Қолдану аймағын күнделікті өзгерту керек.

●     Менопауза кезінде крем циклдармен қолданылады - пайдаланудың 20 күні, содан кейін 10 күн - үзіліс. Техника мен қолдану процедурасы сақталған циклмен бірдей.

●     Толқындар кезінде алақанға және білектерге аз мөлшерде кремді сіңдіріп жағу ұсынылады - бұл симптомдардың ауырлығын азайтады.

Қолданылған әдебиет

1.Kaur, Mankamal MSc; Kaur, Maninder PhD Is cognitive performance of women sensitive to the severity of menopausal symptoms?, Menopause: February 2022 - Volume 29 - Issue 2 - p 170-177 doi: 10.1097/GME.0000000000001910

2. Barnard, Neal D. MD, FACC1,2; Kahleova, Hana MD, PhD The Women's Study for the Alleviation of Vasomotor Symptoms (WAVS): a randomized, controlled trial of a plant-based diet and whole soybeans for postmenopausal women, Menopause: October 2021 - Volume 28 - Issue 10 - p 1150-1156 doi: 10.1097/GME.0000000000001812

3.Regidor PA. Progesterone in Peri- and Postmenopause: A Review. Geburtshilfe Frauenheilkd. 2014;74(11):995-1002. doi:10.1055/s-0034-1383297

4.Lok Wong, K., Ming Lai, Y., Li, K. et al. A Novel, Stable, Estradiol-Stimulating, Osteogenic Yam Protein with Potential for the Treatment of Menopausal Syndrome. Sci Rep 5, 10179 (2015). https://doi.org/10.1038/srep10179

5.Regidor PA. Progesterone in Peri- and Postmenopause: A Review. Geburtshilfe Frauenheilkd. 2014;74(11):995-1002. doi:10.1055/s-0034-1383297