Сонымен қатар, көптеген диеталарда белгілі бір тағамдық компоненттердің жетіспеушілігімен байланысты өздерінің «әлсіз жақтары» бар. ВИТАМАКС үшін нутриенттік өнімдердің негізгі өндірушілерінің бірі Paragon Laboratories (АҚШ) компаниясының мамандары: кейбір танымал диеталардың кемшіліктері туралы, сондай-ақ нутриентті кешендердің құрамындағы қандай компоненттер тапшылықты толтыруға және жаңа диеталық әдеттерден барынша пайда алуға көмектесетіні туралы айтып берді.



Кетогендік диета

Көптеген ақуыздар, майлар, ең аз көмірсулар: кетогендік диета немесе соңғы жылдары артық салмақтан арылудың танымал әдістерінің бірі болып саналады. Диетаның «салмақ жоғалту» әсері көмірсулардың жетіспеушілігі жағдайында майды кетіру процестерін белсендірумен байланысты.

2021 жылы кетогендік диетаның денсаулыққа әсерін зерттейтін көптеген зерттеулердің мета-анализ нәтижелері жарияланды. Әр түрлі зерттеулер барысында алынған деректерді зерттеуде, тамақтанудың бұл стилі аштық пен күшті жоғалтуды сезінбестен салмақты тиімді азайтуға мүмкіндік беретінін көрсетті – бұл өз кезегінде денсаулыққа оң әсер ететін фактор. Мидың денсаулығын жақсарту, қатерлі ісік, қант диабеті, жүрек-қантамыр ауруларының кейбір түрлерінің алдын алуға қатысты оң әсерлер атап өтілді.

Сонымен қатар, көмірсулардың жетіспеушілігі аясында ақуызды және майлы тағамдардың артық болуы несеп-тас ауруларының даму қаупін арттырады, ішектің бұзылуына әкеледі – іш қату, геморрой, нәтижесінде интоксикация, бас ауруы және шаршау туындайды. Диетадағы өсімдік тағамдарының минималды мөлшері ішек микробиотасының нашарлауына, кейбір дәрумендер мен минералдардың жетіспеушілігіне алып келеді.

Жанама әсерлердің көптігін ескере отырып, сарапшылар кетогендік диетаға көшу туралы өз бетінше шешім қабылдауға кеңес бермейді. Тәуекелдерді барабар бағалай алатын және жеке ұсыныстарды құра алатын дәрігерлердің (диетолог, терапевт, кардиолог, эндокринолог, гастроэнтеролог, нефролог) кеңесі қажет. Қазіргі уақытта терапевтік кетогендік диета әзірленді, оның барысында салмақ жоғалту дәрігердің бақылауымен жүреді.

Кетогендік диетаның жанама әсерлерінің пайда болу ықтималдығын азайту үшін (бұл ұсыныстар әр түрлі себептерге байланысты өсімдік тағамдарының жетіспеушілігі жағдайында да қолданылады), мамандар «кето-достық» қоспаларды ұсынады:

- құрамында ас қорытуды жақсартатын ферменттер бар (мысалы, Күшті ферменттердің кешені, Өсімдік ферменттерінің кешені);

- тағамдық талшықтарға бай (мысалы, Нутриклинз, Сиқырлы талшықтар, Виталаминария, Пробионорм);

- құрамында магний мен кальций бар (мысалы, УльтраМаг, ИмунДефенс, Белсенді кальций Ca + Mg, Zn, D3, Кальций кешені);

- құрамында D дәрумені бар (ВитаДэтрим, Вита D3);

- пре-және пробиотикалық қоспалар (Пробиотикалық кешен Про, Лактобактериялар кешені Витабаланс 3000);

- полидәруменді қоспалар (мысалы, Витабаланс 2000).



Вегетариандық және вегандық диеталар

Вегетариандық (еттен бас тарту) және вегандық (жануарлардан алынатын кез келген тағамнан бас тарту) жыл сайын танымал бола түсуде. Рационда өсімдік тектес тағамдардың басым болуы денсаулықтың көптеген аспектілеріне оң әсер етеді және бірқатар аурулардың алдын алуға көмектеседі. Осылайша, 2022 жылдың мамыр айында American Journal of Lifestyle Medicine журналы алты ауруға – семіздік, қант диабеті, жүрек-қантамырлары аурулары, қатерлі ісік, Альцгеймер және COVID-19 үшін өсімдік негізіндегі диетаның артықшылықтарын дәлелдейтін зерттеулер туралы мақала жариялады.

Өсімдік өнімдерінің құрамындағы тағамдық талшықтар ішек денсаулығын қолдайды, ағзадағы қалдықтар мен улы заттарды шығаруға көмектеседі, холестерин мен қандағы қант деңгейін реттеуге көмектеседі және ішек микробиотасының жағдайын жақсартады. Сонымен қатар, өсімдік тағамдарын аз мөлшерде тұтынатын адамдар осы рационның арқасында ағзалары көптеген дәрумендер мен минералдарды алады.

Сонымен қатар, жануарлардан алынатын өнімдердің тапшылығы (және, әсіресе, олардан толық бас тарту) бірқатар жағымсыз салдарларға әкелуі мүмкін:

- ақуыздардың жетіспеушілігі (Виталаминария, Жасыл сиқырлық, Концентрацияланған алоэ-папайя-асаи шырыны өнімдерінің құрамындағы өсімдік ақуыздарын толықтыруға көмектеседі);

- темірдің жетіспеушілігі (Феромаксты қабылдау көмектеседі);

- D дәруменінің жетіспеушілігі (ВитаДэтрим, Вита D3);

- В12 дәруменінің жетіспеушілігі (Вита В12, Витабаланс 2000);

- омега-3 полиқанықпаған май қышқылдарын жеткіліксіз қабылдау (компенсация ретінде құрамында жануарлардың компоненттері жоқ КьюМакс, сондай-ақ Жаңа Өмір өнімі және мұхит балықтарының майы бар ВитаОмега 3-6-9 кешендері ұсынылуы мүмкін).



Жерорта теңізі диетасы

Жерорта теңізі диетасы және оның түрлері (мысалы, гипертонияға арналған DASH диетасы немесе ми жұмысын жақсартуға арналған MIND диетасы) сөздің әдеттегі мағынасындай диета емес. Ең алдымен, оның жақтаушылары қысқа мерзімді мақсатты көздемейтіндіктен (мысалы, артық 10 кг салмақтан арылу), оған қол жеткізгеннен кейін әдеттегі рационға оралуға болады. Бұл ұзақ мерзімді міндеттерді шешуге бағытталған тамақтану стилі - жасқа байланысты аурулардың алдын алу, өмір сүру ұзақтығын арттыру және сапасын жақсарту.

Жерорта теңізі диетасының негізгі принциптері - диетаға көп мөлшерде жемістер мен көкөністерді, дәнді дақылдарды, балықты, жаңғақтарды, зәйтүн майын, қышқыл сүт өнімдерін, қызыл шарапты үнемі тұтыну, құс етін мезгіл-мезгіл пайдалану, қызыл, өңделген ет, тазартылған тағамдарды, қантты тұтынуды шектеу.

2018 жылы Еуропалық Қоғамдық денсаулық сақтау журналында (European Journal of Public Health) жарияланған зерттеулердің мета-талдауы диеталық қағидаларды ұстану барлық себептерден, ең алдымен, жүрек-қан тамырлары ауруларынан болатын өлім қаупін азайтады, инфаркт пен инсульт ықтималдығын азайтады, қатерлі ісік, остеопороз, гипертония, қант диабеті, салмақты бақылауға, когнитивті (ақыл-ой) денсаулықты сақтауға көмектеседі.

Ағзаны қосымша қолдау және Жерорта теңізі диетасының емдік әсерін күшейту үшін полиқанықпаған май қышқылдарының көздері (Жаңа Өмір және ВитаОмега 3-6-9 өнімдері), дәрумендер мен минералды кешендер (Витабаланс 2000), D дәрумені (ВитаДэтрим, Вита D3), пробиотикалық қоспалар (Пробиотик Про кешені, Лактобактериялар кешені Витабаланс 3000).

Ағзаны жүйелі түрде қолдауға арналған тамақтану стилі мен өнімдерін адамның жасы мен денсаулығын ескере отырып, маманмен кеңескеннен кейін жеке таңдалуы керек екенін есте ұстаған жөн!




  Пайдаланылған әдебиеттер тізімі


1. Dowis K, Banga S. The Potential Health Benefits of the Ketogenic Diet: A Narrative Review. Nutrients. 2021;13(5):1654. Published 2021 May 13. doi:10.3390/nu13051654

2. Roberto Martinez-Lacoba, Isabel Pardo-Garcia, Elisa Amo-Saus, Francisco Escribano-Sotos, Mediterranean diet and health outcomes: a systematic meta-review, European Journal of Public Health, Volume 28, Issue 5, October 2018, Pages 955–961, https://doi.org/10.1093/eurpub/cky113

3. Stancic S, Cullimore J, Barnard N. Six Applications of Plant Based Diets for Health Promotion. American Journal of Lifestyle Medicine. May 2022. doi:10.1177/15598276221104023